Dobrze dobrane medium do hodowli, czy kondycja samych komórek ma zasadniczy wpływ na to, w jakim stanie znajduje się hodowla, którą wykorzystujemy do dalszych eksperymentów. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której użyjemy niewłaściwego medium, czy źle dobranego stężenia glukozy, albo nieaktywnego czynnika wzrostu, co spowoduje poważne zaburzenie wzrostu komórek lub wręcz terminację hodowli.

Wybór dobrej jakości odczynników do hodowli komórek jest dla nas czymś oczywistym. Zawsze zwracamy na nie szczególną uwagę i staramy się podejmować najlepsze naszym zdaniem decyzje.
Warto jednak mieć świadomość, że naczynia, w których prowadzi się hodowlę są elementem nie mniej ważnym niż komórki, medium, surowica i dodatkowe odczynniki.

Środowisko hodowlane, jakim jest dno plastikowego naczynia, z którym mają bezpośredni kontakt komórki ma tutaj zasadnicze znaczenie. I wbrew temu, co wydaje się nam oczywiste, to podłoże może różnić się zasadniczo w zależności od pochodzenia.

Naczynia hodowlane – LICZY SIĘ KAŻDY SZCZEGÓŁ

Producent już na etapie wyboru surowca używanego do produkcji naczyń hodowlanych decyduje o ich przyszłej jakości. Wiemy, że butelki, szalki Petriego i mikropłytki do hodowli powstają z „plastiku” (najczęściej jest to polistyren i/lub jego pochodne). Pomimo tego, że takie samo tworzywo używają różni producenci, to nie jest ono identyczne. Granulat polistyrenowy trafiający na linię produkcyjną naczyń hodowlanych może zawierać zanieczyszczenia chemiczne, które będą negatywnie wpływać na hodowlę.

Każdy „dobry” producent już na wstępnych etapach produkcji monitoruje fizyczne, chemiczne i biologiczne parametry surowca, z którego powstają produkty mające kontakt z komórkami czy medium. Dotyczy to nie tylko naczyń hodowlanych, pipet serologicznych, ale także probówek typu „falcon” czy „eppendorf”. Warto o tym pamiętać!

Ważne, że wyznaczone normy jakości muszą być kontrolowane wielokrotnie, na każdym etapie produkcji: od surowca, do produktu końcowego. Wszystkie procedury muszą być starannie rejestrowane dla poszczególnych serii produkcyjnych (nr serii oznaczony jest na etykiecie jako „nr LOT’) włącznie z datą, godziną, partią surowca i operatora maszyny użytej do produkcji. Tylko w ten sposób producent dbający o jakość swoich produktów może właściwe spełniać rygorystyczne normy jakości: monitorując własną produkcję i korygować w czasie ew. błędy. To z kolei przekłada się na najlepsze właściwości naczyń używanych przez nas potem w laboratorium.

Plastikowe naczynia do hodowli komórek – NAJWAŻNIEJSZE NORMY JAKOŚCI

Jakie zatem parametry sprawdzane są podczas produkcji plastikowych naczyń do hodowli?

Producenci oferujący najlepszy standard jakości zobowiązani są do stosowania się do licznych, rygorystycznych norm. Mówimy tu przede wszystkim o normach zdefiniowanych przez Międzynarodową Organizację Standaryzacji (ang. International Organization for Standarization; ISO), jak i tych określanych przez Amerykańską Farmakopeę (ang. United States Pharmacopeia; USP) – amerykańską organizację określającą standardy jakości, czystości i produkcji leków oraz produktów biomedycznych. Zaliczają się do nich także naczynia używane powszechnie w hodowli komórkowej. Podczas produkcji naczyń hodowlanych stosuje się także normy jakości wyznaczane przez amerykańską rządową Agencję Żywności i Leków (ang. Food and Drug Administration; FDA).

Wszystkie testowane parametry jakościowe muszą mieć potwierdzenie w postaci certyfikatu, lub dokumentu Deklaracji Zgodności z Normami, jakim opatrzony jest każdy gotowy produkt opuszczający linię produkcyjną.

• ISO13485 System zarządzania dla wyrobów medycznych.
  Podstawowa norma produkcji gwarantująca zachowanie przez producenta naczyń hodowlanych wszelkich procedur, wymogów i kontroli analogicznych do tych obowiązujących podczas produkcji wyrobów medycznych i leków. Gwarantuje ona, że oferowany produkt musi bezwzględnie spełniać wysokie normy jakościowe, musi być bezpieczny dla hodowli oraz zachowywać swoje wszystkie właściwości powtarzalnie i niezależnie od np. różnych serii produkcyjnych
  Uwaga: produkty niskiej jakości w zależności od serii produkcyjnej dają często w hodowli różny „obraz” pomimo, że używamy tych samych komórek, surowicy itd.

• ISO11137 Sterylizacja produktów medycznych – radiacja
  Zgodnie z tą normą producenci wytwarzają sterylne naczynia do hodowli komórek przy użyciu promieniowania jonizującego. Produkty do hodowli opatrzone tą normą posiadają poziom sterylności SAL 10-6
  Uwaga: SAL 10-6 oznacza, że teoretycznie jedno naczynie na milion może być w czasie produkcji zanieczyszczone mikrobiologicznie. Jest to najwyższy standard nieporównywalny z innymi metodami sterylizacji

• Czystość molekularna – produkty wolne od DNA człowieka, DNaz, RNaz
  Zgodnie z powyższym standardem produkty do hodowli wykonane z tworzywa badane są pod kątem zawartości śladowych ilości DNA, DNaz, RNaz w celu ich wykluczenia w dalszych etapach eksperymentu (stosowana technika: PCR, real-time PCR)
  Uwaga: producent dba o odpowiednie zabezpieczenie wytwarzanych produktów przed zanieczyszczeniem materiałem biologicznym poprzez filtrowanie powietrza w maszynach produkcyjnych, na halach produkcyjnych oraz poprzez zabezpieczenie personelu

• USP85 Test na obecność endotoksyn bakteryjnych
  Norma, w zapewnieniu której stosuje się test wykorzystujący komórki krwi skrzypłocza (Limulus polyphemus). Pozytywny wynik tego niezwykle czułego testu gwarantuje, że produkt, który stosujemy wolny jest od wykrywalnych ilości endotoksyn
  Uwaga: Norma określa poziom 0,5 EU/ml (EU = Jednostki Endotoksyny) dla wyrobów medycznych, oraz 0,06 EU/ml dla produktów mających kontakt z płynem mózgowo-rdzeniowym. Dbający o najlepszą jakość producent oferuje jakość ≤ 0,06 EU/ml

• ISO10993 Cytotoksyczność i biokompatybilność
  Szereg norm służących do określenia cytotoksyczności materiału użytego do produkcji naczyń hodowlanych. Jedna z najważniejszych norm gwarantujących bezpieczeństwo eksperymentów bazujących na hodowli. Komórki, przede wszystkim pierwotne hoduje się w obecności ekstraktu z materiałów użytych do produkcji naczyń. W procesie oceniane są morfologia komórek oraz ich przeżywalność. Następnie odbywa się parametryczna ocena wyników i dopuszczenie produktu do sprzedaży

• Dyrektywa FDA 21CFR 177.1640 dot. produktów wytwarzanych z polistyrenu i polistyrenu modyfikowanego gumą dopuszczająca do użycia wspomnianego surowca do produkcji naczyń mających kontakt m.in. z komórkami człowieka

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego 94/62/EC określająca maksymalną zawartość metali ciężkich w surowcu użytym do produkcji na poziomie 100 ppm

• USP88 Test biologicznej reaktywności in vivo

Należy mieć na uwadze, że powyższe standardy często nie są stosowane w pełnym zakresie. Dotyczy to najczęściej tzw. „tanich” producentów. Decydując o wyborze najlepszych produktów do naszej hodowli kierujmy się zatem nie ceną, ale przede wszystkim jakością produktów. Poświęćmy chwilę na analizę tego, co oferuje nam producent, bo warto!

Im lepszej jakości naczyń używamy w hodowli, tym lepszych rezultatów możemy oczekiwać potem w eksperymencie. Dobrej jakości podłoże do hodowli jest niemniej ważne niż pozostałe elementy układu eksperymentalnego. Szczególnie, że dobra butelka czy płytka do hodowli nie jest relatywnie kosztowna w porównaniu z pozostałymi elementami całego eksperymentu. Nie warto zatem ryzykować niepowodzenia całego doświadczenia pracując na najtańszych naczyniach do hodowli.